Kancelaria Garlacz, która będzie reprezentowała kredytobiorców przed TSUE w sprawie nowych pytań prejudycjalnych, które Sąd Okręgowy w Gdańsku skierował do TSUE, złożyła wniosek do tego sądu aby zadał jeszcze jedno pytanie do TSUE. Pytanie dotyczy tego czy w sporach na gruncie umów kredytów sądy w Polsce mogą stosować teorię salda. Zdaniem radcy prawnego Barbary Garlacz jej stosowanie ogranicza skutki restytucyjne konsumentów, w szczególności roszczenie o odsetki ustawowe za opóźnienie, a ich ograniczenie możliwe jest tylko gdy TSUE się na to zgodzi.

TSUE w wyroku z dnia 21 grudnia 2016 roku w trzech połączonych sprawach C‑154/15, C‑307/15 i C‑308/15 wskazał, że sądy krajowe nie mają kompetencji do tego aby poprzez swoje wyroki ograniczać roszczenia restytucyjne konsumentów wynikające ze stosowania postanowień nieuczciwych. Uznał, że wyłączną kompetencję w tym zakresie posiada tylko TSUE. Ponieważ zaś na gruncie tego typu spraw w Polsce pojawiają się rozwiązania oparte o teorię salda lub o teorię dwóch kondykcji i ponieważ Sąd Okręgowy w Gdańsku w razie uznania umowy za nieważną w tej konkretnej sprawie także stanie przed dylematem, które rozwiązanie zastosować, zasadne jest aby zadał uprzednio pytanie do TSUE. Zobaczymy teraz czy sąd przychyli się do naszego wniosku, i czy rzeczywiście zależy mu na rozwiązaniu kwestii spornych w orzecznictwie i ochronie konsumenta czy tylko na przeciąganiu sprawy w interesie banków w ramach zadanych już pytań.

Propozycja pytania

• Czy art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 oraz zasada równoważności i skuteczności prawa Unii Europejskiej, sprzeciwiają się temu aby w przypadku stwierdzenia nieważności umowy kredytu wskutek zamieszczenia w niej warunku nieuczciwego dotyczącego przedmiotu głównego, sąd krajowy, na gruncie sprawy konsumenta przeciwko bankowi, w której konsument dochodzi świadczeń zapłaconych na podstawie nieważnej umowy, w ramach której spłacił mniej niż udostępniony mu kapitał kredytu, rozstrzygnął, że świadczenie kredytobiorcy nie zostanie mu zasądzone wyrokiem, ograniczając tym samym skutki restytucyjne dla konsumenta, powołując na okoliczność, iż konsument nie spłacił jeszcze kapitału kredytu?

W ostatnim czasie Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie V Ca 1552/19 wystąpił do Sądu Najwyższego z zapytaniem o to czy w sytuacji gdy kredytobiorca dochodzi od banku rat zapłaconych na podstawie nieważnej umowy a jeszcze nie spłacił całości kredytu, to sąd powinien zastosować teorię salda czy teorię dwóch kondykcji.

Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że  spór w powyższym zakresie dotyczy prawa krajowego i to Sąd Najwyższy powinien dokonać wykładni odpowiednich przepisów. Jednak z perspektywy skutków jakie rodzi orzeczenie oparte o teorię salda nie można tracić z pola widzenia faktu, że takie orzeczenie narusza roszczenia restytucyjne konsumenta, w szczególności o odsetki ustawowe za opóźnienie w zwrocie przez bank zapłaconych przez niego rat, tj. za czas trwania procesu zwykle, a skoro tak, to w tym zakresie wypowiedzieć może się wyłącznie TSUE a nie nasz Sąd Najwyższy, który nie ma kompetencji aby ograniczać roszczenia restytucyjne konsumenta i nawet jeśli udzieli odpowiedzi, że teoria salda jest dopuszczalna, to jego decyzję będzie można podważać na gruncie prawa UE.

To samo dotyczy zakusów aby pozbawić konsumenta roszczeń z powodu zastosowania art. 411 pkt 2 k.c. czyli z powołaniem się na zasady współżycia społecznego. Dotarliśmy do punktu, w którym sądy w interesie ochrony banków odwracają znaczenie i sens przepisów prawa, naruszając tym samym zasadę pewności prawa, zaufania obywateli do państwa, do jego organów i stanowionego prawa. Jeśli do tego dodać, że wyroki wydane przez sędziów powołanych przez neo-KRS mogą być podważane to już nic nie jest pewne, zwłaszcza w sądach, które swoimi własnymi działaniami pogarszają swój wizerunek wśród obywateli. Kiedyś zakładaliśmy, że jeśli umowa jest nieważna, to mamy roszczenie o wpłacone na jej podstawie środki pieniężne, mamy roszczenie dalej idące, nie mamy roszczenia o ustalenie. Dziś możemy mieć roszczenie o zapłatę, o ustalenie albo o jedno i drugie albo nic… w zależności od poglądu sądu…

Witamy na Białorusi….

Barbara Garlacz – radca prawny