Co to jest skarga na przewlekłość postępowania w procesie cywilnym?

Jest to instrument przysługujący stronom postępowania, jeżeli: „nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania)”[2].

Skarga ma charakter postępowania nadzorczego. Dla twierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania należy w szczególności ocenić terminowość i zasadność podjętych przez Sąd czynności, uwzględniając przy tym stopień faktycznej i prawnej zawiłości oraz znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień. Znaczenie ma również zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

W jaki sposób złożyć skargę na przewlekłość?

Uprawnionym do wniesienia skargi na przewlekłość postępowania w postępowaniu cywilnym jest strona, interwenient uboczny i uczestnik postępowania, jeżeli uważają, że postępowanie w sprawie jest przewlekłe. Przewlekłość postępowania nie jest jednak ściśle określona czasowo, ma bardziej charakter uznaniowy.

Skarga może zostać złożona jedynie w trakcie trwającego postępowania. Skargę taką należy złożyć do sądu, przed którym toczy się postępowanie, natomiast rozpozna ją w składzie trzech sędziów sąd nadrzędny nad sądem, w którym toczy się postępowanie.

Skarga na przewlekłość postępowania podlega opłacie stałej w wysokości 200,00 zł i powinna być rozpoznana w terminie instrukcyjnym dwóch miesięcy.

Skarga na przewlekłość oprócz wymogów przewidzianych dla pism procesowych, powinna uwzględniać w szczególności żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie oraz przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie skarżącego. Sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych, przy czym z praktyki procesowej sądów powszechnych wynika, że zasądzane są kwot w dolnych granicach ww. limitu. Przyznana kwota pieniężna pełni rolę sankcji dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości, a jednocześnie ma zapewnić rekompensatę z tytułu krzywdy moralnej skarżącego.

Ponownie można wystąpić ze skargą na przewlekłość postępowania po upływie 12 miesięcy od wydania przez sąd postanowienia w sprawie poprzedniej skargi na przewlekłość.

Możliwe rozstrzygnięcia sądu.

W przypadku braku spełnienia wymagań formalnych wobec skargi na przewlekłość Sąd ją odrzuci.

Sąd oddala skargę, jeśli uzna ją a niezasadną.

Jeżeli natomiast sąd uzna, że w postępowaniu zaistniałą przewlekłość, wówczas uwzględnia skargę. W takim przypadku sąd zaleca podjęcie przez sąd prowadzący postępowanie odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie.  Zalecenia te nie mogą jednak wkraczać w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy, w której toczy się postępowanie. Jeżeli sąd uwzględni skargę, sąd, na żądanie skarżącego, musi przyznać od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2 000 do 20 000 zł.

Barbara Garlacz – radca prawny, Małgorzata Mazurek – aplikant radcowski