Stanowisko Kancelarii GARLACZ w przedmiocie pytań prejudycjalnych do TSUE

Sądu Okręgowego w Gdańsku

1. Kancelaria GARLACZ będzie reprezentowała kredytobiorców w sprawie przed TSUE dotyczącej pytań zadanych przez Sąd Okręgowy w Gdańsku.
2. Naszym zdaniem pytania zostały przygotowane zgodnie z postulatami banków, wskazują na pewne wątpliwości co do tego, czy Sąd Okręgowy w Gdańsku przeanalizował już całość orzecznictwa TSUE, z której to analizy wynika, że odpowiedzi na zadania pytania zostały już wyjaśnione w orzecznictwie TSUE. Co zastanawiające to fakt, iż pytania nie dotyczą zagadnień, które były proponowane przez pełnomocnika banku w niniejszej sprawie lecz zagadnień wysuwanych przez sektor bankowy i sprawiają wrażenie przygotowania ich przez podmiot zewnętrzny. Nadto, pytania są oparte o niesłuszne założenia nie mające potwierdzenia w stanie faktycznym sprawy co będziemy wykazywać przed TSUE.
3. Sąd w Gdańsku wykazywał się silnym dążeniem do zadania jakichkolwiek pytań do TSUE, uprzednio omawiając z pełnomocnikami inny zakres pytań niż ostatecznie zadane.
4. Pytania dotyczą kwestii, które były już uprzednio rozstrzygane przez TSUE i prześledzenie linii orzeczniczej pozwala przypuszczać, że odpowiedzi na te pytania, o ile TSUE przyjmie je do rozpoznania, będą pozytywne dla kredytobiorców.
5. W naszej ocenie, sądy nie muszą zawieszać spraw, zwłaszcza, te które mają dobrze rozpoznane dotychczasowe orzecznictwo TSUE i samodzielnie potrafią zweryfikować kwestie, o które zapytał Sąd Okręgowy w Gdańsku. Ponieważ większość spraw toczy się w Sądzie Okręgowym w Warszawie, gdzie sędziowie stosunkowo dobrze znają już orzecznictwo TSUE, nie dostrzegamy poważnego ryzyka zawieszania spraw w ramach apelacji warszawskiej, zwłaszcza, że tu cały mechanizm indeksacji jest uznawany za nieuczciwy a nie tylko odesłania do tabel kursowych, których dotyczą pytania Sądu Okręgowego w Gdańsku.
6. Oczekiwanie na odpowiedzi na tak postawione pytania ma zdaje się na celu wyłącznie przedłużanie postępowań sądowych.
7. Pytania nie zostały zadane w interesie ochrony konsumenta w przedmiotowej sprawie lecz w imię ochrony interesów banków.

Stanowisko Kancelarii GARLACZ w zakresie pytania nr 1

1. W sprawie kredytobiorcy zawarli standardowy aneks umożliwiający im spłatę w walucie CHF nie naruszając postanowienia o wypłacie kredytu według kursu kupna oraz o indeksacji. Wbrew wskazaniu Sądu Okręgowego w Gdańsku, aneks nie zmienił mechanizmu indeksacji i wypłaty a jedynie zasady spłaty, z których kredytobiorcy i tak nie korzystali gdyż spłacali w walucie CHF.

2. Naszym zdaniem TSUE dostrzeże, że w niniejszej sprawie nie doszło do zmiany postanowienia nieuczciwego o indeksacji i uruchomieniu kredytu wg kursu kupna, a nadto wskaże że z jednolitego orzecznictwa TSUE wynika, że postanowienia nieuczciwe nie wiążą od początku, należy je oceniać na datę zawarcia umowy i późniejsza zmiana umowy aneksem nie powoduje, że pierwotne postanowienie nieuczciwe nie może zostać uznane za nieuczciwe wobec zmiany aneksem jedynie części mechanizmu indeksacji.

Stanowisko Kancelarii GARLACZ w zakresie pytania nr 2

1. W zakresie pytania nr 2 Sąd Okręgowy w Gdańsku poczynił niesłuszne założenie jakoby sam mechanizm indeksacji nie był nieuczciwy, a niezależnie od tego wskazał w pytaniu, że „ucięcie” samej marży banku z kursu tabelarycznego i pozostawienie kursu średniego NBP zmieniałoby istotę warunku umownego.

2. Tym samym, należy się spodziewać jak w sprawie Santos C-70/17, iż TSUE uzna, że taka redukcja utrzymująca skuteczność czynności prawnej nie jest dopuszczalna, zwłaszcza, że do naruszenia równowagi doszło już w momencie uruchomienia kredytu po kursie kupna, którego zasady ustalania nie były określone w umowie.

Stanowisko Kancelarii GARLACZ w zakresie pytania nr 3

1. W zakresie pytania nr 3 Sąd Okręgowy w Gdańsku próbuje wywodzić, że wprowadzenie ustawy antyspreadowej wypełniło skutek odstraszający dyrektywy i długofalowy efekt w postaci zniechęcenia banków do stosowania postanowień nieuczciwych.

2. Sąd Okręgowy w Gdańsku zapomina jednak, że ustawa antyspreadowa nie działa automatycznie lecz strony muszą zawrzeć aneks. Dlatego, konsumenci, którzy takiego aneksu nie zawrą nie są chronieni przez ustawę antyspreadową. TSUE wypowiadał się już w podobnym zakresie w połączonych sprawach C‑154/15, C‑307/15 i C‑308/15, w których uznał, że na nieuczciwość warunków umownych muszą mieć możliwość powołać się wszyscy konsumenci, którzy w swoich umowach posiadają nieuczciwe postanowienia umowne.

3. Należy się zatem spodziewać, że odpowiedź TSUE będzie taka, że interes publiczny (banków) nie sprzeciwia się temu, aby konsumenci mogli powołać się na nieuczciwość klauzul umownych, które są zawarte w ich umowach pomimo wprowadzenia ustawy antyspreadowej.

Stanowisko Kancelarii GARLACZ w zakresie pytania nr 4

1. Jest to jedyne w zasadzie istotne i ważne pytanie Sądu Okręgowego w Gdańsku. Pozwoli ono na rozstrzygnięcie m.in. kwestii od którego momentu należy liczyć termin wymagalności dla roszczeń banku o zwrot kapitału, a więc i termin przedawnienia się tych roszczeń.

2. Nasze stanowisko w tym zakresie jest dość jasne i wynika z dotychczasowego orzecznictwa  TSUE, iż termin ten należy liczyć od chwili zawarcia umowy zawierającej nieuczciwe postanowienia umowne. System ochrony gwarantowany dyrektywą 93/13 działa od początku i z mocy samego prawa, a sądy mają go stosować z urzędu.
   

3. Jeżeli TSUE przychyli się do naszej argumentacji, nad którą pracujemy już od pewnego czasu, to będzie to oznaczało, że sądy krajowe będą musiały przyjąć, a inwestorzy zaakceptować, że roszczenia banków o zwrot kapitału się przedawniły.

4. Za naszym stanowiskiem w tym zakresie przemawia nie tyko orzecznictwo TSUE ale i poglądy doktryny krajowej.

Stanowisko Kancelarii GARLACZ w zakresie pytania nr 5

1. Pytanie odnośnie tego o jakich skutkach sąd krajowy ma obowiązek informować kredytobiorcę wynika zdaje się z niezrozumienia istoty wyroku w sprawie Dziubak C-260/17. Niemniej, skoro ono już padło, będziemy dążyli do tego aby TSUE w swoich rozważaniach odniosło się do kwestii odsetek za korzystanie z kapitału uznając, że są one nienależne.

2. Wbrew ustaleniom Sądu Okręgowego w Gdańsku w ani jednym miejscu wyroku w sprawie Dziubak nie zostało zawarte wymaganie, iż sąd krajowy ma obowiązek informowania o jakichkolwiek skutkach. Z wyroku tego wynika jedynie tyle, że sąd krajowy zamierzając stwierdzić nieważność umowy, informuje o tym strony, tak aby mogły przedstawić swoje stanowisko.

3. Niezależnie od tego, w sprawie Dziubak wymienia się jako niekorzystne skutki stwierdzenia nieważności umowy wyłącznie te wynikające z wyroku Kasler C-26/13, a więc jedynie zwrot kapitału kredytu a nie odsetek za korzystanie z niego. To zaś sugeruje, że TSUE nie przewiduje w ogóle możliwości wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, gdyż to wypaczałoby skutek odstraszający pod dyrektywą 93/13 (art. 7 dyrektywy 93/13), a zatem i o takich skutkach sąd krajowy nie musi informować.

4. Ponieważ zadane pytanie jest otwarte, będziemy dążyli do tego aby TSUE z korzyścią dla kredytobiorców wypowiedział się, że bankom żadne odsetki za korzystanie z kapitału się nie należą.

Podsumowanie

Należy się spodziewać korzystnych dla kredytobiorców odpowiedzi na wszystkie pytania, przy czym:

• odpowiedź na pytanie nr 2 dotyczy wyłącznie klientów b. GE Money Bank;
• odpowiedzi na pytania 1 – 3 wydają się być oczywistością omówioną już w orzecznictwie TSUE lub z niego wypływającą i popartą orzecznictwem Sądu Najwyższego;
• odpowiedzi na pytania nr 4 – 5, jeśli TSUE uwzględni naszą argumentację, mogą być bardzo niebezpieczne dla banków potwierdzając, że nie należy się im wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, a jednocześnie, że roszczenie o sam kapitał może być uznane przez sąd krajowy za przedawnione;

Treść pytań i ich uzasadnienie dostępne jest tu:

https://drive.google.com/file/d/1Ppn_U0Eccuo5MPrcbhek-OyuUlOociYW/view

Barbara Garlacz – radca prawny