Brak podstaw do roszczeń banków o rekompensatę (wynagrodzenie, waloryzację)

Wyrok TSUE C-520/21 oceniamy jako niezwykle korzystny z perspektywy konsumentów.

Trybunał zajął jednoznaczne stanowisko co do tego, że w przypadku unieważnienia umowy kredytowej bankowi nie należy się jakakolwiek rekompensata (wynagrodzenie, waloryzacja, itp.) ponad kwotę udostępnionego kapitału. Natomiast powyższe orzeczenie zasadniczo nie wpływa na kwestie związane z oceną wadliwości umów kredytowych kwestionowanych przez konsumentów w sporach o unieważnienie – dotyczy ono kierunku przyszłych rozliczeń między stronami. Będzie ono miało zatem wpływ na pozwy z powództwa banku dotyczące żądań z powodu nieważności umowy. Sądy powinny takie żądania oddalać. W najbliższym czasie nasza Kancelaria podejmie działania aby sądy w tych sprawach wydały merytoryczne rozstrzygnięcia.

 MOŻLIWOŚĆ DOCHODZENIA WYNAGRODZENIA ZA KORZYSTANIE Z KAPITAŁU PRZEZ KONSUMENTA:

TSUE (C-520/21) wskazał, że prawo europejskie nie sprzeciwia się możliwości ubiegania się przez konsumenta od banku  o dodatkową (ponad wartość spłaconych rat kapitałowo – odsetkowych i innych świadczeń uiszczonych do banku oraz odsetek ustawowych za opóźnienie) dalszą rekompensatę/odszkodowanie za korzystanie z jego kapitału.

Trybunał wskazał, że ocena w tym zakresie należy do sądu krajowego, który musi dokonać jej w oparciu o okoliczności danej sprawy i zbadać czy przyznanie takiej rekompensaty jest konieczne dla przywrócenia sytuacji faktycznej i prawnej, w której byłby konsument gdyby nie zawarł nieważnej umowy. W razie uznania przez sąd, że taka rekompensata powinna być przyznana musi ona uwzględniać zasadę proporcjonalności tj. nie wykraczać ponad to co jest absolutnie konieczne do przywrócenia sytuacji faktycznej i prawnej, w której byłby konsument gdyby nie zawarł nieważnej umowy.

Na chwilę obecną nie wiemy czy sądy będą uważały, że sama zapłata w wartości nominalnej zapłaconych przez konsumenta do banku świadczeń będzie wystarczająca dla przywrócenia sytuacji faktycznej, w której byłby konsument gdyby nie zawarł nieważnej umowy, niemniej orzeczenie TSUE otwiera pewną furtkę do tego aby twierdzić, że zwrot kwot nominalnych nie będzie wystarczający do przywrócenia sytuacji faktycznej konsumenta gdyż wartość wpłaconych kiedyś kwot nie oddaje aktualnej wartości tych kwot.

To zaś mogłoby prowadzić do formułowania przez konsumentów roszczeń o zwaloryzowanie inflacją (zasadne wydaje się inflacja miesięczna) świadczeń uiszczonych na rzecz banku. Trudno jednak przewidzieć, jakie elementy sądy będą uwzględniały kierując się obowiązkiem przywrócenia sytuacji faktycznej i prawnej, w której byłby konsument gdyby nie zawarł umowy tj. czy jedynie wartość pieniądza, czy także to, że jednak konsument mieszkał w nieruchomości i nie płacił jednocześnie rat za najem podobnej nieruchomości lub jeszcze inne elementy stanu faktycznego.

Takie zwaloryzowane roszczenia musiałyby być odpowiednio przed procesem policzone przez zewnętrznego eksperta ekonomicznego i potwierdzone w toku procesu przez biegłego. Linia orzecznicza w tym zakresie będzie się kształtować w ciągu kilku najbliższych lat o ile konsumenci będą składać takie pozwy, w szczególności Ci którzy nadpłacili kapitał kredytu a bank z tej nadpłaty korzystał.

Nasza Kancelaria na chwilę obecną nie podjęła decyzji czy będzie prowadzić takie spory jednak pozostanie związana instrukcjami Klientów, zaznaczając, że procesy takie będą precedensowe.

W ZAKRESIE ODSETEK:

TSUE potwierdził po raz kolejny (w ślad min. za opinią Rzecznika Generalnego TSUE złożoną w sprawie), że odsetki winny należeć się konsumentowi od dnia wynikającego ze złożonego wezwania do zapłaty – a więc w sposób odmienny niż wskazał na to Sąd Najwyższy w uchwale z maja 2021 roku, III CZP 6/21. Stanowisko Trybunału będzie stanowiło dla nas dodatkowy oręż w walce o odsetki za pełen okres trwania sporu na rzecz naszych klientów. Najbliższe miesiące pokażą czy stanowisko TSUE wpłynie na linię orzeczniczą rodzimych Sądów.

ODNOŚNIE DRUGIEGO WYROKU (C-287/22) – DOTYCZĄCEGO ZABEZPIECZEŃ:

TSUE w wyroku C-287/22 wypowiedział się w zakresie udzielania przez Sądy zabezpieczeń w spłatach kredytu w trakcie trwania postępowania sądowego o unieważnienie umowy. W naszej ocenie orzeczenie to powinno wpłynąć na praktykę Sądów i zwiększyć odsetek uwzględnianych wniosków konsumentów. Możliwość otrzymania zabezpieczenia dotyczy jednak klientów którzy mają już spłacony kapitał kredytu. Klient może ponownie wystąpić o zabezpieczenie jeśli uprzednio go nie uzyskał. W tym celu należy skontaktować się z Kancelarią e-mailowo.