Sądy w sprawach kredytów frankowych zastanawiają się nad nieuczciwością tabel kursowych stosowanych przez banki. Tymczasem pytanie jest znacznie poważniejsze: czy banki w świetle art. 111 ust. 1 pkt 4 prawa bankowego w ogóle mogły dokonać ustalenia salda w CHF nie informując klienta w chwili dokonania tego ustalenia o zastosowanym kursie?

Art. 111 ust. 1 pkt 4 prawa bankowego przewiduje, że bank obowiązany jest ogłaszać w miejscu wykonywania czynności, w sposób ogólnie dostępny, stosowane kursy walutowe.

Celem tego przepisu jest to, aby klient, który dokonuje z bankiem wymiany walutowej lub transakcji do niej zbliżonej – a taką było ustalenie salda kredytu w CHF czy wypłata kredytu denominowanego w PLN – znał kurs, po którym ta wymiana jest dokonywana. Tymczasem, kredytobiorcy przeważnie nie tylko nie wiedzieli kiedy bank uruchomi kredyt i dokona przeliczenia, ale też nie znali kursu, po którym to przeliczenie następuje. Dowiadywali się następczo, a czasami dopiero po wytoczeniu powództwa przeciw bankowi.

Ta następcza wiedza klientów z całą pewnością nie spełnia wymogów art. 111 ust. 1 pkt 4 prawa bankowego, ponieważ w chwili dokonywania czynności – mimo, że bank co prawda publikował tabele kursowe w tym dniu – to jednak cel przepisu tj. wiedza klienta po jakim kursie jest dokonywana czynność uruchomienia czy indeksacji, nie został spełniony.

Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby sądy – powołując się na ten przepis – uznały zapisy umowy kredytu odnoszące się do stosowania tabel kursowych do uruchomienia kredytu lub jego indeksacji za sprzeczne z wykładnią celowościową art. 111 ust. 1 pkt 4 prawa bankowego, a przez za nieważne postanowienia umowne – bez których umowa nie zostałaby zawarta. To zaś w konsekwencji może prowadzić do nieważności umowy w całości na postawie art. 58 § 1 i 3 k.c. Przy takim podejściu kwestia abuzywnego charakteru postanowień odwołujących się do tabel kursowych staje się bezprzedmiotowa.

Barbara Garlacz – radca prawny, radca prawny prowadzący spory dot. umów kredytów powiązanych z walutą oraz instrumentów pochodnych